Eén van de eerste dingen die ik leerde tijdens mijn taalopleiding was: begin met een visie. Je kunt je taalonderwijs nog zo aantrekkelijk en innovatief vormgeven, maar zonder een duidelijke visie ontbreekt het fundament. Het voelde behoorlijk vreemd dat ik, na jaren lesgeven in het mbo, nooit had stilgestaan bij de visie op taalonderwijs binnen mijn opleiding. Toen ik die wilde opzoeken, ontdekte ik dat er simpelweg geen specifieke taalvisie was. Ons curriculum bleek volledig gebaseerd te zijn op de examens die studenten moeten maken. Jammer. Want juist een sterke visie kan het onderwijs zoveel meer samenhang en diepgang geven.
Na wat speurwerk vond ik een mooi geformuleerde visie op taalonderwijs in de kwaliteitsagenda van mijn onderwijsinstelling. Ietwat wollig, dat wel, maar de kern klopte: taalonderwijs zou aantrekkelijk, duurzaam, betekenisvol en contextrijk moeten zijn. Het waren termen die me bekend voorkwamen uit de literatuur van mijn opleiding. Toch bleef er een vraag knagen: hoe kan het dat een dergelijke visie niet of bijna niet te zien is binnen de opleiding waar ik werk? En hoe kan het dat ik al jaren lesgeef zonder precies te weten waarop de lesstof is gebaseerd?
Begrijp me niet verkeerd: veel van wat wij als docenten Nederlands doen, komt voort uit kennis, ervaring en een flinke dosis liefde voor het vak. We doen echt veel dingen goed. Maar die ene periode taalopleiding opende mijn ogen voor wat er misgaat. Bijvoorbeeld de enorme nadruk op examentraining, het gefragmenteerd aanbieden van lesstof, en het gebrek aan aansluiting met de beroepsgerichte vakken. Het maakte me duidelijk dat er dingen fundamenteel anders moeten. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat taalonderwijs betekenisvol wordt voor onze studenten.
Wie zich in dezelfde situatie bevindt als ik – aan het begin van een nieuw curriculum – zou ik hetzelfde adviseren als wat ik zelf heb gedaan: start met een visie! Maar doe dit zeker niet alleen. Betrek al je collega’s uit het team waarin je werkt. Want: alle docenten in het mbo zijn taaldocenten en dus maak je het taalonderwijs samen. Ga samen op zoek naar hoe jullie het taalonderwijs voor ogen hebben, en werk een mooi (en gefundeerd) plan uit voor de toekomst. Op zoek naar inspiratie? Dit is de voorlopige visie die we binnen ons team hebben opgesteld:
Het taalonderwijs binnen onze opleiding richt zich op het ontwikkelen van taalvaardigheden die aansluiten bij de beroepspraktijk, waardoor het onderwijs zowel betekenisvol als duurzaam is. Er wordt gewerkt met een samenhangend, thematisch curriculum, waarin het lezen van rijke teksten en het schrijven van verzorgde teksten een belangrijk onderdeel zijn. Taalonderwijs wordt geïntegreerd in beroepsgerichte vakken en modules, algemene vakken en Nederlands door alle docenten, zodat studenten hun taalvaardigheid in diverse contexten kunnen ontwikkelen en toepassen.
Geschreven door J. Visscher