Deze zin legde ik voor aan mijn collega’s en een paar studenten. Met als doel om te peilen: wat roept schrijven eigenlijk bij je op? Wat doet het met je? Wat haal je eruit? De reacties leverden verrassende inzichten op, voor henzelf, voor mij en voor hoe schrijven wordt beleefd. Kijk maar:
Wat opviel: niemand zei dat schrijven voor hen vooral draait om perfecte zinnen of foutloze grammatica. Integendeel. De meeste reacties gingen over reflectie, gedachten ordenen, het hoofd leegmaken of jezelf kunnen uiten. En dat klinkt misschien logisch, maar opvallend is dat we in het mbo-onderwijs juist veel nadruk leggen op dat eerste: correcte zinnen, grammatica en spelling.
Natuurlijk is correct taalgebruik belangrijk. Sterker nog: in Nederland wordt iemand die zich grammaticaal juist uitdrukt al snel gezien als ‘beschaafd’ of ‘intelligent’. Dat zie je alleen al aan de schaamte die mensen soms voelen als ze moeite hebben met foutloos schrijven. En laten we eerlijk zijn: de taalverbeteraars onder ons (ik reken mezelf daar zeker toe) kennen allemaal dat kleine geluksmomentje als je een taalfout uit een zin kunt halen.
Begrijp me niet verkeerd. Dit is geen pleidooi om correcte taalverzorging zomaar overboord te gooien. Maar wél een pleidooi voor rijker, diepgaander schrijfonderwijs. Soms denk ik met een vleugje weemoed terug aan de basisschool, waar stelopdrachten nog heel gewoon waren en we in de klas genoten van elkaars verhalen. Even geen hyperfocus op de juiste spelling, maar op fantasie, expressie en plezier in schrijven.
Wat dan wel? Een inzicht dat ik heb opgedaan, is dat lezen en schrijven op zichzelf al bijdragen aan beter taalgebruik. Wie veel leest en schrijft, oefent ongemerkt met taal en dat zie je terug in spelling en zinsbouw. Maar juist die twee vaardigheden krijgen in het mbo vaak maar weinig (bewust) ruimte. Misschien moeten we daar beginnen: lezen en schrijven weer een stevige plek geven in het onderwijs. Van daaruit kun je dan ook gerichter aandacht besteden aan correcte taal, maar wel in een context die ertoe doet.
Met alleen een uurtje Nederlands per week redden we het niet in het mbo. We hebben onze vakcollega’s hard nodig om lezen en schrijven echt een plek te geven in het onderwijs. En het mooie is: dat gebeurt al. In veel vakken wordt gelezen en geschreven, vaak zonder dat het als zodanig wordt herkend. In de kleine onderzoekjes die ik doe, zie ik regelmatig prachtige voorbeelden langskomen. Wat nog mist, is net dat beetje bewustwording en hier en daar een tip of handvat. Denk aan het ondersteunen van taalzwakkere studenten met scaffolding, of aan het herzien van teksten als vast onderdeel van het schrijfproces. Of aan het koppelen van vakinhoud aan lees- en schrijfopdrachten die echt iets toevoegen. Kleine aanpassingen met groot effect.
En voor jou? Hoe zie jij de rol van schrijven in jouw onderwijspraktijk?